Intel kondigt gestapelde 7nm cpu’s aan voor 2023

Intel 7nm 'Meteor Lake' moet anno 2023 verschijnen

Als het aan Intel-voorzitter Pat Gelsinger ligt, moet Intel de grootste chipbakker van de Westerse wereld worden. In een online uitgezonden persconferentie kondigde de topman aan ruim 20 miljard dollar te investeren om twee geheel nieuwe chipfabrieken te bouwen in het Amerikaanse Arizona. Aldaar moeten onder meer nieuwe 10nm procedés gebakken worden, terwijl Intel ook rap dichterbij een eigen 7nm architectuur voor consumenten stevent.

Momenteel is het vooral concurrent AMD die met 7nm procedés te koop loopt in evenals door Intel bezette sectoren. Verschillende generaties AMD Ryzen-processoren presteren op diezelfde transistordichtheid, maar ook de laatste twee generaties Radeon-videokaarten, alsmede de PlayStation 5 en Xbox Series X/S draaien op dit kaliber chipsets. 

Het grote verschil zit in AMD’s afhankelijkheid van het Taiwanese TSMC — die het merendeel van transistoren op dit formaat afbakt — waar Intel een geheel eigen 7nm proces wil opstellen. 

Naast de eerste stappen op deze dichtheid, moet deze nieuwe generatie ook de herintroductie van Intels Foveros-techniek kenmerken. Door procedés op elkaar te stapelen, levert Intel effectief een soort chiplet-opbouw, zij het dan met de potentie op snellere communicatie tussen verschillende onderdelen van de hybride chip. Vorig jaar werd Foveros al voorzichtig getest in de minuscule en vooral zuinige Lakefield-processoren. Deze generatie draaide in de basis echter nog op 22nm architectuur en was bedoeld als 'deels pc, deels smartphone' chip, met weinig vooruitstrevende resultaten.

Intel beoogt in het volgende kwartaal langzaamaan de tape-in van 7nm chips op te starten. Mocht alles dan volgens planning verlopen, dan kan deze ‘Meteor Lake’-generatie in 2023 aftrappen. Eerst volgen nog Rocket Lake-S (14nm), Alder Lake-S (10nm) en Raptor Lake-S (10nm). Het daaropvolgende Meteor Lake-S zou daarmee de veertiende Intel Core-generatie voor consumenten kunnen worden.

Het zal nog even duren voordat Meteor Lake daadwerkelijk inslaat. Onduidelijk is dan ook welke technologieën Intel ermee wil ondersteunen, maar de kans is groot dat de 7nm cpu’s tegen die tijd overstappen op de LGA1700-socket, met ondersteuning voor PCIe 5.0 en DDR5-geheugen in het verschiet.

Radeon RX 6800M voor notebooks gespot; zou Navi 22-gpu gebruiken

Hoewel AMD’s grafische prestaties in mondjesmaat nog meegenomen wordt in gamelaptops, is het vooral concurrent Nvidia die het hogere segment van mobiele videokaarten voorziet. Sinds begin dit jaar worden notebooks rijkelijk uitgedost met RTX 30-serie chipsets, waar het AMD-alternatief nog geen draagbare varianten kent. Het rode kamp had al aangegeven mobiele Navi 2x-chipsets op de roadmap te hebben, maar recente driver updates lichtten alvast een tipje van de sluier op.

Hardware-twitteraar @Komachi zag een nog onbekende Radeon RX 6800 in de lijst met AMD-componenten opduiken, die volgens de ingewijde zou slaan op een Radeon RX 6800M. Later werd daaraan toegevoegd dat de mobiele kaart zou moeten draaien op de Navi 22-chipset. 

Ter referentie: de desktop-varianten van AMD’s topsegment (Radeon RX 6800 en hoger) draaien op grotere Navi 21-gpu’s. De Navi 22-chip zien we in desktops dan weer terug in de nieuwe Radeon RX 6700 XT.

De plaatsing van deze Radeon RX 6800(M) valt in het driver-overzicht precies tussen de RX 6800 XT en RX 6700 XT. Beide kaarten hebben het aantal van 2560 stream-processoren overeen, wat de verwachting wekt dat de mobiele RX 6800 ook over die hoeveelheid rekenkernen beschikt. 

Onduidelijker is de hoeveelheid ingebakken videogeheugen, al lijkt het vrij zeker dat deze 10 of 12 GB GDDR6 zal betreffen, afhankelijk van welke geheugenbus AMD prefereert.

Volgens eerdere geruchten zou de mobiele Navi 22-chips afgesteld kunnen worden met een reeks verschillende TGP-waardes (total graphics power), net zoals fabrikanten de mobiele Nvidia-gpu's kunnen tweaken. Deze zouden respectievelijk 145 watt, 135 watt, 100 watt en 90 watt betreffen — een kleiner aanbod dan Nvidia nu mogelijk maakt. 

Officieel is het allemaal allerminst, maar het zal niet lang duren voordat AMD zelf uitspraak doet over hun eerste mobiele RX 6000-kaarten. Mochten die op het niveau van Nvidia’s mobiele RTX 30-aanbod presteren, dan heeft het groene kamp voor het eerst in járen weer wat degelijke concurrentie. 

Gerucht: AMD’s Navi 23-chipset volgt in april

Nu de Navi 22-chipset in desktopkaarten te vinden is — en mogelijk naar notebooks aftuigt — is het tijd voor AMD om de Navi 2x-generatie verder aan te sterken. Over een mogelijk Navi 23-chipset werd eind vorig jaar al gesmiespeld, maar deze week leek ook daarover meer uit te lekken. Twitter-ingewijde @KittyYYuko barstte plots los met een hele rits specificaties, leuzen en details die AMD intern zou opperen. De eerste kaart(en) met de gpu zouden in april al moeten verschijnen, aldus de lekker van dienst. 

De zogenaamde ‘Dimgray Cavefish’ slaat op de codenaam die AMD intern aan de Navi 23 had gegeven. Waar Navi 22 zich richt tot het 1440p-segment, is deze kleinere chipset gericht op 1080p-prestaties. Niet gek ook, gezien de vermoedelijke Radeon RX 6600 (XT) met 32 compute units ook weer op rekenkracht bezuinigd, tegenover eerdere midden- en hoogvliegers van AMD.

Ten opzichte van AMD’s topsegment zouden Navi 23-gpu’s niet alleen het videogeheugen en busbreedte halveren (respectievelijk 8 GB GDDR6 en 128-bit), maar ook de Infinity Cache. Volgens @KittyYYuko bedraagt de slimme cache nog maar 64 MB, tegenover de 128 MB van de 4k-gerichte kaarten. 

Omgerekend vanuit de Chinese valuta, zou de kaart ongeveer 325 euro moeten bedragen. De daadwerkelijk prijs en omrekening kunnen nog hevig verschillen, maar vooralsnog lijkt het een bittere pil om te slikken. Videokaarten die ‘een lekker potje 1080p’ kunnen draaien, zouden anno 2021 voor minder op de kop mogen, zo doet het sentiment online de ronde.

Aan de andere kant: wie heeft er sinds deze generatie überhaupt een videokaart voor een ‘schappelijk prijsje’ kunnen bemachtigen? En, nog belangrijker: wat wil die persoon er eventueel voor vangen? Ik vraag dit voor een vriend...